ဒါနတရားကုိ နယ္ေလးပါး ျဖင့္ပုိင္းျခားျခင္း

ဓမၼဓရ== ပညာပုိင္း ဆုိင္ရာ တရားေတြ နာရတာ တန္ဘုိးျဖတ္ လုိ႔ မရပါဘူး။ထပ္ခါထပ္ခါ နာရေလေလ အသိဉာဏ္တက္ေလ ျဖစ္ပါတယ္ဘုရား။ ကုိယ္နားလည္ ထားေသာ္လည္း ျပန္ေျပာဘုိ႔ အလြန္ခက္ပါတယ္။ အမွန္သိလုိက္တုိင္း သိလုိက္တုိင္း ျမင့္ျမင့္လာတယ္လုိ႔ ခံစားရပါတယ္ ဘုရား။တပည့္ေတာ္ ဉာဏ္က ခ်ဲ႔ထြင္ၿပီး မသိႏုိင္ေတာ့ ဒါနတရားကုိ နယ္ေလးပါးျဖင့္ ဆက္လက္ ေဟာၾကားေတာ္မူပါဘုရား။

ဦးဝိဇယ==(ဒါန) ဟူေသာ စကားကုိ ၾကားရသိရ ေသာအခါ( ေကာင္းတယ္ ) ဟုစိတ္မွာ အထင္အထည္ ေပၚလာသူ မ်ားကတစ္စု ၊ (မေကာင္းဘူး)ဟု စိတ္မွာ အထင္အထည္ ေပၚလာသူမ်ားက တစ္စု ၊ (ဘာမွန္းမသိဘူး) ဟု စိတ္မွာ အထင္အထည္ ေပၚလာသူမ်ားက တစ္စု အားျဖင့္ ဒါန ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး (၃)စု (၃)ပုံ ျဖစ္ေပၚေနၾကပါတယ္။

ထုိ(၃)စုထဲတြင္ မိမိတုိ႔ စိတ္ထဲမွာ တစ္ခုခု စိတ္မွာ ထင္လာျခင္းကုိ (အဝိဇၨာမာန ပညတ္နယ္) ဟုေခၚပါတယ္။

ဒါန-ဟူေသာ စကား၏ အဓိပၸါယ္မွာ စိတ္အစဥ္မွာ ပစၥည္းကုိ မွီ ၿပီး (စြန္႔လႊတ္ျခင္း၊ခ်မ္းသာျခင္း)လကၡဏာ အမွတ္အသား ျဖစ္ေပၚေနျခင္းကုိ (ဝိဇၨာမာန ပညတ္နယ္) ဟုေခၚပါတယ္။

(ဒါန)ဟူေသာ စကား၏ အဓိပၸါယ္ အမွန္ကုိ (စြန္႔လႊတ္ျခင္း၊ခ်မ္းသာျခင္း၊စိတ္အစဥ္ဘဲ) ဟုမသိမျမင္ဘဲ(ေကာင္းတယ္) ဟူသာ အထင္အထည္ နယ္ေလာက္သာ သိျမင္ေသာ (အဝိဇၨာမာန ပညတ္နယ္) ကုိ အသိဉာဏ္ျဖင့္ မေက်ာ္လြန္ႏုိင္ေသာ အဝိဇၨာသမားေတြဟာ —ဒါန ကုိ ထင္သလုိ လုပ္ေနၾကပါတယ္။

ဥပမာ=== ကထိန္ဒါန အမည္တပ္ၿပီး အရက္ေသာက္ျခင္း၊ ဖဲရုိက္ျခင္း စသည္မ်ား ။ရွင္ျပဳဒါန အမည္တပ္ၿပီး ဝက္သတ္ျခင္း၊ ၾကက္သတ္ျခင္း၊ ပြဲငွားျခင္း၊ အရက္ေသာက္ျခင္း စသည္မ်ား၊ဒါန အမည္တပ္ၿပီး သီလေတြ ပ်က္ေနၾကတာ ဗုဒၶဘာသာ ေလာကမွာ ေျပာမကုန္ေအာင္ ေျမာက္မ်ားစြာရွိပါတယ္။

ဒါနကုိ ေကာင္းတယ္ဟု စိတ္မွာ အဝိဇၨာ မာန ပညတ္ထင္လာ တာကုိ အေၾကာင္းျပဳၿပီး အဟုတ္ထင္ျခင္း အဝိဇၨာ ကုိ ဖုံးလႊမ္းခံရေသာေၾကာင့္ ေကာင္းတယ္ ထင္တာေတြကုိ ျပဳလုပ္ကာ သာသနာႀကီးကုိ ဖ်က္ဆီးေနၾကပါတယ္။ ထင္ရာလုပ္ၾကေတာ့ (ပါပသၼိ ရမတိ မေနာ=စိတ္သည္ မေကာင္းမႈ မွာေပ်ာ္ေမြ႔၏) ဟုလာသည့္အတုိင္း (စြဲလန္းျခင္း၊ ဆင္းရဲျခင္း)ဟူေသာ အကုသုိလ္ သေဘာေတြသာ အျဖစ္မ်ားေနၾကပါတယ္။သနားစရာ လည္းေကာင္းပါတယ္။

ပစၥည္းကုိ အမွီျပဳၿပီး စြန္႔လႊတ္ျခင္း ခ်မ္းသာျခင္း စိတ္အစဥ္ မွာ ျဖစ္ျခင္းသည္ (ဒါန)ဟု သိထားၾကကုန္ေသာ ဝိဇၨာဉာဏ ္သမားမ်ားမွာ

(ဘာဒါန-ညာဒါန) စေသာအမည္ မ်ားကုိ အေရးမႀကီးပဲ စိတ္အစဥ္မွ (စြန္႔လႊတ္ျခင္း၊ခ်မ္းသာျခင္း) ျဖစ္ေနေအာင္သာ အေရးတႀကီး ႀကဳိးစားကာ ပစၥည္းမ်ားကုိ သာသနာ အတြက္ အက်ဳိးရွိရွိ အသုံးခ် ႏုိင္ၾကပါတယ္။ သာသနာမွာ ဉာဏ္ရွိသူေတြ အလြန္လုိအပ္လွပါတယ္။

စြန္႔လႊတ္ျခင္း၊ ခ်မ္းသာျခင္း စိတ္စဥ္သႏၱန္ ဟူေသာ အထင္အထည္ ဝိဇၨာမာန ပညတ္နယ္ ကုိဒါပဲရွိတယ္–ဟုအဟုတ္ထင္ျခင္းကုိ (အဝိဇၨာ)ဟုေခၚပါတယ္။ ထုိအဝိဇၨာ ကင္းလုိလွ်င္ (စိတ္သည္-တစ္စကၠန္႔အတြင္းမွာ ကုေဋ တစ္သိန္း ျဖစ္ပ်က္တယ္)ဟူေသာ ဘုရားတရားကုိ ေထာက္၍ (ထုိ-ကုေဋတစ္သိန္း ေသာ အစိတ္ထဲမွာမွ တစ္ခုေသာ ျဖစ္ပ်က္သေဘာေလးသာ အသက္ရွည္ပါတယ္။)ဟုနားလည္ သေဘာေပါက္ျခင္း ကုိ ဝိဇၨာဉာဏ္ ဟုေခၚပါတယ္။

ထုိဝိဇၨာဉာဏ္ ျဖစ္လာလွ်င္ အစဥ္ သႏၱန္ေပၚမွာ အဟုတ္ထင္ေသာ အဝိဇၨာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားပါသည္။ ဘဝဟူသည္ အလြန္႔ အလြန္တုိေၾကာင္းကုိ နားလည္ၿပီး သေဘာမွ်သာ ျဖစ္ေသာ ပစၥဳပၸန္ ကုိသိလာပါတယ္။

အဝိဇၨာ ၏ အဟုတ္ထင္ျခင္းသည္ အလြန္႔ အလြန္ သိမ္ေမြ႔ပါတယ္။ ကုသုိလ္စိတ္၏ စိတ္သႏၱန္မွာ ဘယ္လုိမွ ထင္မရေသာ ဉာဏ္ျဖင့္သာ သိလုိ႔ရေသာ ျဖစ္-ပ်က္သေဘာေလးကုိ (ျဖစ္-ပ်က္ ႏုိင္ေသာ ကုိယ္ပိုင္ အႏွစ္သာရ ရွိတယ္) ဟု အဟုတ္ထင္ေနျပန္ပါတယ္။ျမင္ႏုိင္ခဲပါတယ္။

ထုိအဟုတ္ထင္ျခင္း အဝိဇၨာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေစရန္ ထုိျဖစ္ပ်က္-သေဘာမွ် ရွိေသာ ကုသုိလ္-ဒါနစိတ္ေလးဟာ ေယာနိေသာမနသိကာရ -အေၾကာင္းမပါဘဲ လုံးဝ မျဖစ္ပါဘူး။ ျဖစ္-ပ်က္ ႏုိင္ေသာကုိယ္ပုိင္ အႏွစ္အသား လုံးဝ မရွိပါဘူး။ ကုိယ္ပုိင္စြမ္းအား- အႏွစ္သာရမ်ား ကာလသုံးပါးလုံး မွ မပါ-မရွိေသာ ေၾကာင့္ မူလပ်က္ အနိစၥ သေဘာ – သုညသေဘာသာလွ်င္ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါန-ကုသုိလ္စိတ္သည္ ပညတ္(၂)မ်ဳိး၏ မရွိဘဲ ထင္ရုံမွ်ျဖစ္၍ ဘာမွ မဟုတ္ျခင္းႏွင့္ သေဘာ-(၂)ခု၏ ဘာမွ မဟုတ္ျခင္းမွာ လမ္းဆုံးသြားပါတယ္။ ဒါန-ကုသုိလ္ ကုိ အဆင့္ဆင့္ အဟုတ္ထင္ျခင္းသည္ အဝိဇၨာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါန-ကုသုိလ္ ကုိ အဆင့္ဆင့္ ဘာမွ မဟုတ္မွန္းသိျမင္ျခင္းသည္ (ဝိဇၨာဉာဏ္)ျဖစ္ပါတယ္ဘုရား။